DIE ANDERE VOLKEN ZIJN ZONDAREN

Galaten 2:15

Soms zijn er bijbelteksten die vragen bij mij oproepen. Een tekst die in de Galaten-brief staat, 2:15, is er zo een. Vragen die te denken geven. Ook in deze tijd komen ze op, vooral nu de staat Israël in het Midden-Oosten zo vaak negatief in het nieuws komt en overal Joden gemakshalve als schuldigen worden aangewezen.

De Galaten-brief is vrijwel zeker de oudste brief die we van de apostel Paulus hebben. Dan moet die brief wel heel belangrijk zijn: we krijgen te horen hoe het ging in de eerste christelijke kerkgemeenten.

De apostelen Paulus en Petrus ontmoeten elkaar en zij raken het oneens. Waar het om gaat: hoe gaan Joodse - en niet-joodse christenen met elkaar om? In zo’n moeilijk gesprek is het raadzaam om te zoeken naar punten waarover men het eens is. Paulus zegt dan: ‘Wij weten dat wij, door geboorte, Joden zijn en geen zondaren, want we horen niet bij de andere volkeren.’
Daar zegt hij nogal wat! Wij Joden zijn geen zondaren maar de andere volkeren wel! Hoe kan hij dat toch zeggen… !

Lees je deze tekst in een oude vertaling, dan klinkt het nog krasser; er staat in plaats van ‘andere volkeren’ het woord heidenen. Ik weet niet hoe dat woord bij u overkomt, maar als jonge jongen had ik bij heidenen levendige beelden: onbeschaafde lieden die zelfverzonnen goden aanbaden en hun tijd doorbrachten met vechten, schransen en hoereren.

Later, in mijn studietijd, ontdekte ik dat Paulus, zelf een hoogopgeleide rabbijn, juist met zeer ontwikkelde Grieken en Romeinen omging, mensen van hoge beschaving. Ook daarom houdt die tekst uit de Galaten-brief me zo bezig.
Moet ik dan lezen: Wij Joden zijn beter en vromer; de andere volkeren zijn dan wel beschaafd, filosofisch en verfijnd godsdienstig, maar, zij kennen de ware God niet, zij zijn zondaren… ?

Is het dus een idee van beter zijn, van superieur zijn? Die indruk kunnen mensen buiten de Kerk die geen bijbelkennis hebben, zomaar krijgen. De stap naar de staat Israël is snel gemaakt. Het wordt de regering van Israël verweten dat zij en haar streng religieuze achterban neerkijken op de Palestijnen.

Maar je kunt er niet om heen: Paulus zegt dat de zondaren te vinden zijn in de andere volken. Maar begrijp ik hem wel goed? Want even later zegt hij dat Joden behouden moeten worden door op Christus te vertrouwen en dat dit ook geldt voor de volkeren. Zo kan niemand zich de meeste en de beste voelen.

Weten wij eigenlijk wel wat zonde is? We moeten dat woord weghalen bij het idee van ‘heidense gedragingen.’ Zonde is allereerst: willen zijn als God en met goed en kwaad willen omgaan. Lees het maar na in het eerste bijbelboek Genesis, 3:5 en 22.

Wij zijn geen zondaars – Paulus en de zijnen durven het maar te zeggen… . Toch mogen zij het. Want zij weten wat zonde is: dat is allereerst de verbroken relatie met God. Paulus belijdt dat hij en zijn medechristenen geen zondaren hoeven te heten. Zij koesteren niet meer de zelfingenomenheid dat zij als God zijn. Zij zijn genezen van de zelfoverschatting, dat ze goed en kwaad in hun macht zouden hebben.

De Christus Jezus is gekomen om Joden en volkeren te verlossen van zelfingenomenheid en zelfoverschatting. Wie dat gelovig aanvaardt, zal zich niet als beter dan anderen zien. Wie zich aan Christus toevertrouwt, mag zeggen: ik ben geen zondaar maar een nieuw mens. Al verval ik soms tot zonde (lees de eerste Johannesbrief, 1:8), ik hoef geen zondaar te blijven.

© afbeelding: Microsoft Copilot

juni 2025