Hebben wij nog vijanden?

Dat de psalmen ook door Jezus gebeden en gezongen zijn, weten we. Weten we ook dat in menige regel harde woorden staan, gericht tegen de vijanden?
Ik weet zeker dat Jezus de vijanden in zijn tijd op één lijn stelde met de vijanden in de psalmen. Misschien vindt u dat logisch, maar, er wordt ook anders over gedacht.
Ik heb kerkgangers gesproken die zeiden: ‘Ja maar, ik heb geen vijanden. Nou ja, als ik ze heb, dan zijn dat slechte eigenschappen of boze influisteringen.'
Hoe is dat bij die mensen? Daar worden de vijanden vergeestelijk. Ze worden psychologisch wegverklaard.
Dat je boze influisteringen hebt – het zij zo, maar die zijn niet de vijanden in de psalmen en in andere bijbelgedeelten. Deze vijanden zijn juist mensen. Hoor hoe de psalmdichters hun vijandige daden beschrijven. Met schrille bewoordingen schetsen zij hun einde, vaak in de vorm van een gebed van het slachtoffer. Zo horen wij in psalm 55, dat de Heere-God de vijanden zou moeten doen neerstorten in het dodenrijk, levend en wel.

Ja maar, Jezus zegt toch dat wij onze vijanden moeten liefhebben? Dan heeft hij toch die keiharde psalmwoorden terzijde gelegd?
Zeker heeft hij gepredikt: heb uw vijanden lief. Maar nergens is er bewijs dat hij de psalmen terzijde heeft gelegd.
Een feit is, dat Jezus het bestaan van vijanden serieus genomen heeft. Daarom stel ik nu de vraag: hoe serieus nemen wij ze? Hoe is dat in onze kerkgemeenten?

In de vorige eeuw steunden veel van mijn collega's de zogenaamde vredesbewegingen. Sterke, spraakmakende organisaties met vele leden die opriepen tot vermindering van de uitgaven voor defensie. De aanhangers onder de predikanten raadden hun kerkgangers af, andere mensen te zien als vijanden. Wij zouden het vijanddenken moeten afzweren.
Soortgelijke organisaties waren er in andere Europese landen. Zelfs machtige regeringsleiders gingen dictators als vriend benaderen. Ik noem u Angela Merkel, de Duitse Bondskanselier. Zij ging op vriendschappelijk bezoek bij Poetin. Zij was bang voor de grote zwarte hond van Poetin. Maar voor het zwarte hart van Poetin was zij kennelijk niet bang.
Wij weten inmiddels hoe Poetin's geheime agenda er uit zag. Die had hij al toen hij als KGB-officier werkte in Dresden.

Bondskanselier Merkel, dochter van een lutherse predikant, had beter naar Luther kunnen luisteren. Wat zegt Luther over oorlogen en vijanden?
Luther was een diepgelovige man, maar, in wereldlijke zaken was hij een realist. Volgens hem is het Evangelie niet bedoeld om daarmee een land te besturen.
Het Evangelie, zei hij, is prediking van de vergeving van zonden. Daarin komt Gods genade tot ons. Zo worden wij bekwaam gemaakt om de liefde tot God en de liefde tot de naaste te beoefenen.
Maar hoe waardevol dit alles is, het is ongeschikt om daarmee een land te regeren. Stel dat een volk zou kiezen voor het Evangelie als bron en handleiding voor wetten en bestuur, wat zou er dan gebeuren?
Dan zouden gewetenloze en roofzuchtige mensen de macht kunnen grijpen. Leeuwen, beren en adelaars gelijk, machtsbelust en roofgierig, aldus Luthers vergelijking.

En de liefde tot de vijand dan? Die ontkent het bestaan van de vijand niet. Jezus heeft dat nooit gedaan, in zijn houding jegens de overheersers, de Romeinen. Het waren en bleven vijanden. Vijanden die in 70 na Christus de stad Jeruzalem en haar tempel verwoest hebben.
Uw vijanden liefhebben, het wil niet zeggen dat u ze lief moet vinden. Ze zijn helemaal niet lief.
Dat ze niet lief zijn, maakt het voor ons al moeilijk genoeg. Want wat zegt Jezus in het Lukasevangelie nog meer over de liefde tot uw vijand?
"Bidt voor hen die u smadelijk behandelen; zegent wie u vervloeken," Lukas 6:27.
In hetzelfde evangelie zegt Jezus, wanneer hij aan het kruishout wordt geslagen: ‘Vader vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen,’ 23:34.
En dan het zegenen. Zegenen betekent in de originele taal: goed spreken van. Dus: als iemand u vervloekt, dan moet u van hem/haar goed spreken. Kunt u dat, kan ik dat? Maar dát is moeilijk... .
Jezus heeft de volkeren goed genoeg gevonden om tot hen zijn onderwijs te laten brengen, Matth. 28:19.

De liefde waarop Jezus aandringt, die liefde hoort bij de wereld die komt, de komende wereldeeuw. Benader en bejegen uw vijand zo, dat zij zouden kunnen zien hoe aanlokkelijk de wereld die komt, is. Wie weet, wordt uw vijand voor die toekomst ingewonnen.
Dit is een belangrijke opdracht aan de Kerk: de verkondiging, de prediking. Het benadrukken van een evangelische levenspraktijk hoort daar bij.
Oorlog zal er in de wereld van nu altijd zijn. Ook Jezus spreekt over oorlogen die zullen woeden in de laatste dagen. Oorlogen horen bij de wereld van nu die voorbij gaat.
Vechten voor vrede kan goed zijn, evenwel is het niet de vrede van de komende wereldeeuw.

Vijanden kunnen alleen door het evangelie van de Christus Jezus worden veranderd. Die verandering begint met de hoop op de wereld die komt. Samen koesteren wij dan de hoop, en dat mag een krachtige levensinstelling zijn, om het te vol te houden in de wereld van nu.